آشنایی با بیماری لوپوس و روش های تشخیص آن

لوپوس یک بیماری التهابی مزمن است که می تواند قسمت های مختلف بدن از جمله مفاصل، پوست، کلیه ها و خون را تحت تاثیر قرار دهد. لوپوس در دسته بیماری های سیستم خودایمنی قرار دارد. در یک بدن سالم، سیستم ایمنی به طور معمول آنتی بادی هایی را برای محافظت در برابر باکتری ها، ویروس ها و سایر مواد خارجی (که آنتی ژن نامیده می شوند) می سازد. در یک بیماری خودایمنی مانند لوپوس، سیستم ایمنی توانایی خود را در تشخیص تفاوت بین مواد خارجی و سلول ها و بافت های خود از دست می دهد. هنگامی که این اتفاق می افتد، سیستم ایمنی شروع به ساخت آنتی بادی علیه بدن می کند. این آنتی بادی ها اتوآنتی بادی نامیده می شوند و با آنتی ژن ها واکنش داده و کمپلکس های ایمنی را در بافت ها تشکیل می دهند. این کمپلکس های ایمنی باعث ایجاد آسیب در بدن می شوند.

انواع لوپوس

آیا انواع لوپوس و علائم آن را می دانید؟ در خصوص این مورد این مقاله را بخوانید

لوپوس اریتماتوی سیستمیک

شایع ترین نوع لوپوس که می تواند پوست، مفاصل، ریه ها، کلیه ها، قلب، عروق خونی، سیستم عصبی و مغز را درگیر کند. بر اساس برآورد بنیاد ملی لوپوس، ۷۰ درصد موارد لوپوس، سیستمیک هستند و در نیمی از این موارد یک عضو اصلی درگیر خواهد شد.

لوپوس جلدی دیسکوئید

این نوع از لوپوس محدود به پوست می باشد و با بثوراتی که ممکن است روی صورت، پوست سر یا گردن ظاهر شود مشخص می شود. بنیاد ملی لوپوس تخمین می زند که ۱۰ درصد از تمام موارد لوپوس دیسکوئید هستند.

لوپوس ناشی از دارو

ممکن است پس از استفاده از داروهای تجویز شده خاص، علائم مشابه لوپوس سیستمیک در افراد ظاهر شود. رایج‌ ترین داروهای مرتبط با این نوع، هیدرالازین (برای درمان فشار خون بالا) و پروکائین آمید (برای درمان ریتم‌ های نامنظم قلب). علائم این اختلال معمولاً با قطع داروها محو می شوند.

علائم بیماری لوپوس چیست؟

علائم بیماری لوپوس ممکن است گذرا باشند و معمولا به طور همزمان ظاهر نمی شوند،

این علائم شامل موارد زیر می باشند:

• بثورات مالار: این بثورات می تواند مانند یک پروانه باشد و ممکن است روی گونه ها و یا بینی ظاهر شود.
• بثورات دیسکوئید: این بثورات می تواند برآمده، پوسته پوسته یا به شکل لکه های دیسکی باشد که معمولاً در مناطقی که در معرض نور خورشید هستند دیده می شود.
• واکنش حساس به نور خورشید: که باعث ایجاد بثورات پوستی یا بدتر شدن راش ها می شود.
• زخم ‌های دهان: زخم‌ هایی در بینی یا دهان که معمولاً بدون درد هستند.
• تورم یا حساسیت: مانند آرتریت، معمولا در دو یا چند مفصل دیده می شود.
• سروزیت: پلوریت یا پریکاردیت، التهاب پوشش ریه یا قلب. علائم ممکن است شامل درد در هنگام نفس کشیدن عمیق باشد اما محدود به آن نیست.
• اختلالات عصبی: این ممکن است شامل تشنج های غیر قابل توضیح و یا روان پریشی باشد.
• اختلال کلیوی: یافتن پروتئین و رسوب غیر طبیعی در نمونه ادرار.
• اختلال هماتولوژیک: کم خونی همولیتیک (تعداد کم گلبول های قرمز)، لکوپنی (تعداد کم گلبول های سفید خون)، یا ترومبوسیتوپنی (تعداد کم پلاکت ها).
• اختلال ضد هسته ای همچنین به عنوان ANA شناخته می شود: این اختلال در اکثر افراد (۹۵٪) مبتلا به لوپوس مثبت است، اما می تواند در سایر بیماری ها و در افراد سالم نیز مثبت باشد.

سایر علائم احتمالی ممکن است شامل خستگی شدید، تب درجه پایین (بدون دلیل قابل توضیح) یا ریزش مو باشد.

انواع دیگر عوارض

بیماری لوپوس خطر ابتلا به موارد زیر را نیز افزایش می دهد:

• عفونت: افراد مبتلا به این اختلال در مواجهه با عفونت ها آسیب پذیرتر می باشند زیرا بیماری لوپوس و درمان های آن، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کند.
• سرطان: ممکن است لوپوس خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
• مرگ بافت استخوانی: این زمانی اتفاق می افتد که خون رسانی به استخوان کاهش می یابد و اغلب منجر به شکستگی های کوچک در استخوان و در نهایت باعث فروپاشی استخوان می شود.
• عوارض بارداری: زنان باردار مبتلا در معرض خطر سقط جنین می باشند. لوپوس باعث ابتلا به فشار خون بالا در دوران بارداری و زایمان زودرس می شود. برای کاهش خطر این عوارض، پزشکان اغلب به تاخیر انداختن بارداری تا زمانی که این بیماری حداقل به مدت شش ماه تحت کنترل باشد، توصیه می کنند.

چه عواملی باعث بیماری لوپوس می شود؟

این اختلال ممکن است توسط عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد شود.

بیمارانی که سابقه خانوادگی لوپوس دارند ممکن است ۲۵ تا ۵۰ درصد احتمال ابتلا به لوپوس را داشته باشند، زیرا ممکن است ژن های آنها آسیب ببیند. این ژن های آسیب دیده از مادر به بچه ها منتقل می شود و این کودکان بیشتر مستعد ابتلا به لوپوس هستند.

سایر محرک های شایع لوپوس عبارتند از:

ویروس ها

اشعه ماوراء بنفش: قرار گرفتن در معرض نور خورشید

داروها: انواع داروهای خاص

لوپوس در آمریکایی های آفریقایی تبار و اسپانیایی تبار شایع تر است و اگرچه در درجه اول زنان را مبتلا می کند، اما مردان نیز می توانند به این بیماری مبتلا شوند. این اختلال به عنوان یک بیماری جوانان در نظر گرفته می شود، زیرا اکثر موارد در سنین ۱۵ تا ۵۰ سالگی تشخیص داده می شوند.

روش های تشخیص بیماری لوپوس

روش های مختلفی برای تشخیص بیماری تجویز می شود که در ادامه به اصلی ترین آن ها خواهیم پرداخت:

آزمایش آنتی بادی ضد هسته ای (ANA)

حدود ۹۵ درصد از افراد مبتلا به لوپوس، آزمایش آنتی بادی های ضد هسته ای (ANA) به شدت مثبت دارند، اما این آزمایش گاهی اوقات در افرادی که لوپوس ندارند مثبت است، بنابراین نمی تواند تشخیص را تایید کند.

تست آنتی بادی ضد DNA دو رشته ای (anti-dsDNA)

حدود ۷۰ درصد افراد مبتلا به لوپوس دارای این آنتی بادی ها هستند. آزمایش مثبت به این معنی است که احتمال ابتلا به لوپوس بسیار زیاد است زیرا این آزمایش در افرادی که این بیماری را ندارند به ندرت مثبت است. با فعال تر شدن آن ، سطح این آنتی بادی می تواند بالا برود و در صورت موثر بودن درمان کاهش می یابد.

تست آنتی بادی Anti-Ro

اگر آزمایش افراد برای این آنتی بادی مثبت باشد، ممکن است بیشتر دچار بثورات پوستی شوند و از خشکی چشم یا خشکی دهان، معروف به سندرم شوگرن، رنج ببرند. این آنتی بادی به ندرت می تواند در طول بارداری از جفت عبور کند.

آزمایش آنتی بادی آنتی فسفولیپید

آزمایش مثبت این آنتی بادی ها ممکن است به معنای افزایش خطر سقط جنین و ایجاد لخته های خون باشد. این آنتی بادی ها می توانند گذرا باشند، بنابراین این آزمایش ها باید تکرار شود.

تست های عملکرد کلیه و کبد

این آزمایش‌ها شامل آزمایش‌های خون و ادرار است که به ‌طور منظم انجام می‌شود تا هرگونه مشکل ناشی از لوپوس یا درمان دارویی را بتوان به سرعت تشخیص داد و با آن‌ها مقابله کرد.

یک آزمایش ساده ادرار می تواند نشان دهد که آیا پروتئین یا خون در ادرار وجود دارد یا خیر. این آزمایش می تواند به پزشکان در تشخیص مشکل در کلیه ها در مراحل اولیه کمک کند. در صورت لزوم ممکن است آزمایشات بیشتری انجام شود.

شمارش سلول های خونی

شمارش سلول های خونی می تواند به نشان دادن اینکه آیا مغز استخوان تحت تاثیر شرایط بیماری لوپوس یا داروها قرار گرفته است یا خیر کمک کند.

اسکن و اشعه ایکس

انواع مختلف اسکن و اشعه ایکس می تواند میزان عملکرد قلب، ریه ها، کبد و طحال را ارزیابی کند.

لوپوس چگونه درمان می شود؟

درمان لوپوس به علائم و ناحیه ای از بدن که تحت تأثیر بیماری قرار گرفته است بستگی دارد. درمان های رایج عبارتند از:

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی: این داروها شامل ناپروکسن و ایبوپروفن برای درمان درد و تورم هستند.

داروهای ضد مالاریا: داروهای ضد مالاریا می توانند به بهبود درد عضلات و مفاصل، بثورات پوستی و سایر علائم مانند خستگی و تب کمک کنند.

کورتیکواستروئیدها: کورتیکواستروئیدها به کاهش تورم، حساسیت و درد مرتبط با التهاب کمک می کنند.

سرکوب کننده های ایمنی: از داروهای سرکوب کننده ایمنی برای کنترل التهاب و سیستم ایمنی بیش فعال استفاده می شود.

آزمایشگاه پاتولوژی و ژنتیک جردن با بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت تمامی آزمایش های تشخیصی بیماری لوپوس از جمله FANA، Anti-ds DNA، Anti-Ro، Anti phospholipid Ab و …. را در کوتاه ترین زمان ممکن انجام می دهد.

جهت هماهنگی اعزام نمونه گیر به محل با شماره های ۰۹۱۲۸۹۰۵۰۶۵ و ۰۹۱۲۸۹۰۵۰۶۶ تماس حاصل فرمایید.

گردآورنده: بخش علمی آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن-خانم سعیده گوهری

تایید صحت علمی : جناب آقای دکتر شاهین مرتضی بیگی