هپاتیت وضعیتی است که به دلایل مختلف باعث التهاب کبد می شود. التهاب نوعی تورم است و زمانی رخ می دهد که بافت های بدن آسیب ببینند یا عفونی شوند. این التهاب ممکن است توانایی کبد را برای انجام عملکرد تحت تاثیر قرار دهد. هپاتیت به عنوان عفونت حاد (کوتاه مدت) یا مزمن (طولانی مدت) طبقه بندی می شود و دارای مراحل متفاوت از فقدان کامل علائم تا نارسایی شدید کبد را شامل می شود. درمان هپاتیت بسته به نوع هپاتیت حاد یا مزمن و شدت بیماری متفاوت است. همه ویروس های هپاتیت باعث ایجاد هپاتیت حاد می شوند. هپاتیت ویروسی نوع B و C می توانند باعث هپاتیت مزمن شوند.
اصلی ترین دلیل ابتلا به هپاتیت
علل هپاتیت به طور کلی به دو نوع طبقه بندی می شود:
- علت عفونی
علل عفونی شایع ترین علت هپاتیت است که توسط ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها و انگل ها ایجاد می شود. در این میان، بیش از ۵۰ درصد موارد توسط ویروس ها ایجاد می شود.
- علت غیرعفونی
علل غیر عفونی شامل الکل، داروها، بیماری های متابولیک و بیماری های خودایمنی است.
انواع هپاتیت
انواع هپاتیت به شرح زیر است:
- هپاتیت ویروسی
هپاتیت A: یک عفونت حاد (کوتاه مدت) است که توسط ویروس هپاتیتA (HAV) ایجاد می شود.
هپاتیت B: توسط ویروس هپاتیتB (HBV) ایجاد می شود. اغلب یک بیماری مزمن (طولانی مدت) است. طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، تقریباً ۸۲۶۰۰۰ نفر در ایالات متحده و ۲۵۷ میلیون نفر در سراسر جهان به هپاتیت B مزمن مبتلا هستند.
هپاتیت C: باعث بیماری هپاتیت C (HCV) می شود. در ایالات متحده، HCV یکی از شایع ترین عفونت های ویروسی از طریق خون است و معمولاً به عنوان یک بیماری طولانی مدت ظاهر می شود.
هپاتیت D: یک نوع نادر از هپاتیت است که تنها زمانی ایجاد می شود که عفونت هپاتیت B وجود داشته باشد. ویروس هپاتیتD (HDV) مانند سایر سویهها، التهاب کبد ایجاد میکند، اما تنها زمانی میتوان به آن مبتلا شد که فرد قبلاً به عفونت هپاتیت B مبتلا باشد.
هپاتیت E: یک عفونت از راه آب است که توسط ویروس هپاتیتE (HEV) ایجاد می شود. این بیماری عمدتاً در مکان هایی با بهداشت ضعیف وجود دارد و افراد با خوردن غذا و آب آلوده به آن مبتلا می شوند.
- هپاتیت الکلی: مصرف بیش از حد الکل عامل مهم هپاتیت الکلی و عامل اصلی سیروز کبدی است. مقدار و مدت زمان مصرف الکل مهم ترین عوامل خطر برای ایجاد هپاتیت الکلی است.
- هپاتیت ایسکمیک: هپاتیت ایسکمیک ناشی از کاهش جریان خون به کبد است که می تواند به دلیل شوک، نارسایی قلبی یا نارسایی عروقی رخ دهد. نارسایی قلبی شایع ترین علت این بیماری است، اما می تواند در اثر شوک یا سپسیس نیز ایجاد شود.
- هپاتیت خود ایمنی: هپاتیت خود ایمنی نوعی التهاب کبدی است که در اثر حمله سیستم ایمنی به سلول های کبد ایجاد می شود. علت خاص هپاتیت خودایمنی ناشناخته است، اما به نظر می رسد که عوامل ژنتیکی و محیطی در طول زمان برای ایجاد این بیماری با هم تعامل دارند.
- هپاتیت حاد فولمینانت یا برق آسا
به ندرت، افراد مبتلا به عفونت های حاد با HAV و HBV دچار التهاب شدید می شوند و کبد از کار می افتد (هپاتیت حاد فولمینانت). این نوع از هپاتیت با علائم هپاتیت حاد با گیجی یا کما (به دلیل ناتوانی کبد در سم زدایی مواد شیمیایی) و همچنین کبودی یا خونریزی (به دلیل کمبود فاکتورهای انعقاد خون) همراه است. ۸۰ درصد افراد مبتلا به هپاتیت حاد برق آسا ممکن است در عرض چند روز تا چند هفته جان خود را از دست بدهند. اما معمولا هپاتیت حاد برق آسا نادر است. به عنوان مثال، کمتر از ۰.۵ درصد از بزرگسالان مبتلا به عفونت حاد HBV به هپاتیت حاد فولمینانت مبتلا می شوند.
راه های انتقال بیماری هپاتیت
راه های انتقال هپاتیت ویروسی که اکثر موارد هپاتیت را تشکیل می دهند به شرح زیر است:
- انتقال از طریق مدفوع – دهان: ویروس در مدفوع فرد آلوده وجود دارد و از طریق غذا یا آب آلوده منتقل می شود. هپاتیت A و E عمدتاً از این مسیر پخش می شوند.
- انتقال تزریقی: از طریق مایعات افراد مبتلا مانند خون، بزاق، مایع منی، شیر مادر. هپاتیت B عمدتاً از این طریق گسترش می یابد.
- انتقال جنسی: هپاتیت B، D و C از طریق تماس جنسی منتقل می شوند.
- انتقال پری ناتال: ویروس از مادر آلوده به کودک منتقل می شود. هپاتیت B، C و D از طریق انتقال پری ناتال گسترش می یابند.
مراحل بیماری هپاتیت
هپاتیت عفونی در مراحل زیر ظاهر می شود:
فاز ۱: بیماران بدون علامت هستند، اما آزمایش سرولوژیک انجام شده برای چنین بیمارانی مثبت است.
فاز ۲: بیماران دچار علائم بی اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ، طعم بد دهان، ضعف عمومی و دردهای بدن می شوند و ممکن است به اشتباه به عنوان گاستروانتریت تشخیص داده شود.
فاز ۳: علائم و نشانه های زردی در این مرحله آشکار می شود که شامل رنگ پریدگی، ادرار تیره رنگ، مدفوع کم رنگ و ضعف می شود. در معاینه بالینی، آنزیم های کبدی به طور قابل توجهی افزایش می یابد و التهاب کبد نیز قابل مشاهده است. این علائم به تشخیص هپاتیت کمک می کند.
فاز ۴: بیماران به حالت عادی باز می گردند. زردی و سایر علائم بالینی برطرف می شوند. آنزیم های کبدی به سطح طبیعی باز می گردند.
علائم و نشانه های هپاتیت
علائم و نشانه های عمومی شایع ترین انواع هپاتیت عبارتند از:
- خستگی
- حالت تهوع
- استفراغ
- تب
- بی اشتهایی
- کم آبی بدن
- هپاتومگالی
- زردی
- کهیر
- تورم و درد مفاصل
عوارض هپاتیت که بیشتر در موارد هپاتیت B و C دیده می شود به شرح زیر است:
- نکروز کبدی
- هپاتیت فعال مزمن
- سیروز
- نارسایی کبدی
- کارسینوم هپاتوسلولار (HCC)
تشخیص بیماری هپاتیت
بسته به علت و میزان پیشرفت بیماری، هپاتیت معمولاً با ترکیبی از آزمایش خون، آزمایشهای تصویربرداری و بیوپسی کبد تشخیص داده میشود. در صورت مشکوک شدن به هپاتیت ویروسی، آزمایش خون برای تشخیص وجود یک ویروس خاص هپاتیت یا آنتی بادی های تولید شده توسط سیستم ایمنی برای مبارزه با ویروس انجام می شود. آزمایش خون برای بررسی علائم آسیب کبدی نیز ممکن است برای تشخیص هپاتیت ویروسی و همچنین انواع غیر ویروسی آن انجام شود. برای کمک به تشخیص و ارزیابی کامل انواع هپاتیت ممکن است از آزمایش های گسترده تر استفاده شود.
درمان هپاتیت
درمان هپاتیت حاد ویروسی و هپاتیت ویروسی مزمن متفاوت است. درمان هپاتیت حاد ویروسی شامل استراحت، تسکین علائم و حفظ مصرف کافی مایعات است. درمان هپاتیت ویروسی مزمن شامل داروهایی برای از بین بردن ویروس و انجام اقداماتی برای جلوگیری از آسیب بیشتر کبدی است.
- هپاتیت حاد
در بیماران مبتلا به هپاتیت حاد ویروسی، درمان اولیه شامل تسکین علائم تهوع، استفراغ و درد شکم (مراقبت های حمایتی) است.
HBV حاد با داروهای ضد ویروسی درمان نمی شود. HCV حاد اگرچه به ندرت تشخیص داده می شود، می تواند با چندین داروی مورد استفاده برای درمان HCV مزمن درمان شود و در اکثر بیماران منجر به پاکسازی ویروس می شود.
- هپاتیت مزمن
درمان عفونت مزمن با هپاتیت B و هپاتیت C معمولاً شامل دارو یا ترکیبی از داروها برای از بین بردن ویروس است. پزشکان بر این باورند که ریشهکنی موفقیتآمیز ویروسها میتواند آسیب پیشرونده به کبد را متوقف کند و از ایجاد سیروز، نارسایی کبد و سرطان کبد جلوگیری کند.
داروها برای عفونت مزمن با هپاتیت B و هپاتیت C همیشه موثر نیستند. درمان طولانی مدت تا ۶ ماه اغلب ضروری است. تحقیقات اخیر نشان داده است که ترکیبی از داروهای ضد ویروسی خاص در بسیاری از بیماران مبتلا به هپاتیت C مزمن منجر به درمان (کلیرانس ویروسی) می شود.
- هپاتیت فولمینانت
درمان هپاتیت حاد برق آسا باید در مراکزی انجام شود که می توانند پیوند کبد انجام دهند زیرا هپاتیت حاد برق آسا بدون پیوند کبد مرگ و میر بالایی دارد (حدود ۸۰ درصد).
انجام آزمایش توسط آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن
آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک جردن با بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت آمادگی دارد تا تمامی آزمایش های بالینی، پاتولوژی و ژنتیک را در انجام دهد و نتیجه آن را در کوتاه ترین زمان ممکن گزارش کند.